Yukarı
Halkbank Kültür ve Yaşam
fade
25903
post-template-default,single,single-post,postid-25903,single-format-standard,eltd-core-1.1.1,flow-ver-1.4,,eltd-smooth-page-transitions,ajax,eltd-blog-installed,page-template-blog-standard,eltd-header-standard,eltd-fixed-on-scroll,eltd-default-mobile-header,eltd-sticky-up-mobile-header,eltd-menu-item-first-level-bg-color,eltd-dropdown-default,wpb-js-composer js-comp-ver-5.4.7,vc_responsive

NİKOLA TESLA

Nikola Tesla, eğitimli bir mühendis, filozof ve fütürist olarak dünyayı derinden etkileyen fikirlere ve icatlara sahip bir mucit. Yaşadığı dönem olan 19. yüzyıl icatların çağı, Nikola Tesla da bu çağın ruhunu yakalamış ve ömrünü insanlık için yeni keşiflere adamış önemli bir isim. Annesinin mutfak işlerinde yardımcı olması için yumurta çırpıcı gibi küçük ev aletleri icat etmesi; Tesla’nın mucitlik serüveninde ilham kaynağı olurken, bu ilham, ilerleyen yıllarda onu önemli bir bilim insanına dönüştürür. İcatlarına yeterli kaynakları sağlamak ve gelişmekte olan dünyanın nimetlerinden faydalanmak adına yaşamına Amerika’da devam eden Tesla’nın bu zorlu mücadelede yalnız kaldığı dönemler de olur, tüm dünyanın dikkatinin üzerinde olduğu dönemler de… İnsanlığa iz bırakmak için ömrünü ve tüm servetini çalışmalarına aktaran bu önemli ismin yaşam hikâyesini yazımızda okuyabilirsiniz.

1#

Tesla, 10 Temmuz 1856’da o dönem Avustralya İmparatorluğu sınırları içinde kalan Hırvatistan’ın Smiljan köyünde ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya gelir, kendisinden sonra bir kardeşi daha olur. Babası rahip olan Tesla’nın annesinden aldığı düşünülen mucitlik geni daha o yaşlarda kendini belli eder. Kitap okumaktan hoşlanan Tesla, okuduklarını hafızasında tutma konusunda oldukça başarılıdır. Ancak çocukluk yıllarına kara bulut gibi çöken bir kaza, Tesla’nın içe kapanık bir insan olmasına sebep olur. Tesla henüz beş yaşındayken abisinin attan düşerek öldüğü kazada, Tesla atı korkuttuğu için kazadan sorumlu tutulur. İlkokul yıllarında aritmetik, Almanca ve din dersleri alan bu mucit çocuk, altı yaşındayken kendi su çarkını yapar. Dâhi insanların sahip olduğu garipliklerden payını alan Tesla’nın ilginç olan davranış kalıpları vardır. Kimsenin saçına dokunamaz, parlak cisimlere zaafı vardır. Daha iyi bir ortaokul eğitimi almak için Hırvatistan’ın çağdaş ve gelişmiş şehirlerinden biri olan Karlovac’da yatılı okur. İntegral sorularını kafasından çözen Tesla, dört yıllık eğitimini üç yılda tamamlayarak 1873’te mezun olur.

2#

Tesla, kendi anılarında fizik hocası sayesinde elektriğe ilgisi olduğunu anladığını yazar. Gizemli olayların arkasında bu harika kuvvetin olduğunu düşünen Tesla, mezun olduktan sonra tekrar ailesinin yanına döner ancak bu defa da koleraya yakalanır. Ölümden döndüğü ve dokuz ay süren hastalık sürecinde oğlunun ölümünden korkan babası, Tesla’ya onu en iyi mühendislik okulunda okutacağına dair söz verir. Oysaki babanın en büyük arzusu oğlunun kendi gibi rahip olmasıdır. Savaş yıllarında her gencin harbe çağrıldığı bir dönemde, başka hedefleri olan Tesla, kaçak hayatı yaşamaya başlar. Ormanlarda avcı kıyafeti ile yaşamaya çalışan Tesla, o dönemde dağları ve doğayı keşfeder. Bu keşfin kendisini fiziksel ve zihinsel olarak daha güçlü bir insan yaptığını belirten Tesla, bu dönemde bolca kitap okur ve mucizevi bir şekilde hastalığı da iyileşir.

3#

Dağlarda geçen bir senenin sonunda 1975’te, Avusturya’daki Politeknik Enstitüsünde eğitim hayatına devam eden Tesla, hiçbir dersi kaçırmaz ve okulun en yüksek notlarını alır. Teknik fakülte dekanından ailesine övgü dolu tebrik mektupları gönderilir. 1879’da babasının vefatından sonra bunalıma giren genç dâhi, kumar bağımlısı olur ve bursunu kaybeder. Ancak şansı yaver giden Tesla, kumardan kazandığı parayla ailesinden eğitim için aldığı parayı iade eder ve bu kötü alışkanlığı ölünceye değin bırakır. Eğitim hayatına devam etme arzusunda olan Tesla, sınavlara hazırlanamadığı için geçer not alamaz ve bu durum okulu bırakmasına neden olur. Tesla hiçbir zaman üniversiteden mezun olamaz. Kariyerine 1881’de Budapeşte’deki bir telefon şirketinde elektrik mühendisi olarak devam eden Tesla, Amerika’ya göç etmeden önce bir süre de Paris’teki Continental Edison Company’de çalışır ve dinamo tasarımları yapar. 1883’te çalışmalarına yeterli desteği bulamadığı için kendisine teklif edilen işi kabul eder ve 1884’te New York’a taşınarak “Edison Machine Works” şirketinde çalışmaya başlar. 28 yaşında ABD’ye giden Tesla’nın yanında sadece birkaç madeni para, şiirleri, çizimleri ve Avrupa’da amiri ve aynı zamanda Edison’un arkadaşı olan Charles Batchelor tarafından yazılan tavsiye mektubu vardır. Mektupta “İki büyük adam tanıyorum. Biri sensin, diğeri ise karşında duran bu genç adam,” yazar.

4#

Edison ile çalışmaya başlayan Tesla, Edison’un çalışkanlığı, azmi ve ustalığından çok etkilenir. DC dinamolarını geliştireceği tasarım için 50.000 dolara anlaşan Tesla, aylarca süren deneylerden sonra tasarımı tamamlar ancak Edison’dan vaat edilen parayı alamaz. 6 ay süren bu çalışma macerasından sonra Edison ile yollarını ayırmaya karar verir. Edison’ın biyografisinde bu durumla ilgili, Tesla’nın AC patentlerini Edison’a 50.000 dolara satmaya çalıştığı, bunun üzerine Edison’un gülerek bu teklifi reddettiği yazmaktadır. Edison’un şirketinden ayrıldıktan sonra üzerinde çalıştığı ark aydınlatma sistemlerinin patentini almaya çalışan Tesla, kendi kuracağı şirketi finanse etmesi için iş insanları Robert Lane ve Benjamin Vail ile anlaşır. 1885’te New Jersey’de “Tesla Electric Light and Manufacturing Company” adlı şirketini kurar. Tesla, yeni alternatif akım motorları ve elektrik iletimi donanımları hakkındaki çalışmalarının patentini almak için çabalasa da iş ortakları onu yarı yolda ve beş parasız bırakır. Yaşadığı hayal kırıklığı ve parasızlıkla çeşitli elektrik ve hendek kazma gibi işlerde çalışarak hayatını kazanmaya çalışır. O dönem için Tesla, “korkunç baş ağrıları ve acı dolu gözyaşları” yazar.

5#

1887’de Amerikalı girişimci George Westinghouse’dan şirket kurmak için fon alan Tesla, Edison’un doğru akım sistemiyle rekabet edebilmek için DC jeneratör üzerine çalışır ve bu jeneratörler rakiplerinden daha dayanıklı, verimli ve ucuz olmasıyla dikkatleri üzerine çeker, bolca övgü alır. Tesla bu asenkron motor tasarımı ile 1888’de Westinghouse Company adına lisans almayı başarır. 1891 tarihinde Tesla, 35 yaşındayken Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olur. Aynı sene kendi ismiyle anılan “Tesla Bobini”nin patentini alır. Bu dönemde işleri yoluna koymayı başaran Tesla, 1893’te Kristof Kolomb’un Amerika yolculuğunun 400. yıl dönümü şerefine düzenlenen Şikago’daki dünya fuarında alternatif akımı tanıtır. Bugün hayatımızda olan birçok buluşun sergilendiği ve mucitlerin bir araya geldiği fuara dünyanın dört bir yanından insanlar katılmaktadır. Fuar, Tesla’nın alternatif akımın güvenilirliği konusundaki şüphelerin ortadan kalkmasını sağlar ve alternatif akımın sorunsuz çalıştığını insanlara gösterme şansı bulur. Ancak talihsizlikler peşini bırakmaz; 1895’te New York’taki laboratuvarı yanan Tesla’nın tüm tasarımları, notları, patentleri de yangında yok olur. Yıllarca emek verdiği çalışmaların yanmasıyla depresyona giren Tesla, şehir değiştirir ve bu yeni şehirde “kablosuz ağ” fikrine yoğunlaşır.

6#

Talihsizlikler peşini bırakmasa da çalışmalarını daha da yoğunlaştırarak finans kaynağı arayışına giren Tesla, dönemin ünlü yatırımcısı J.P. Morgan ile görüşerek New York’ta yeni bir laboratuvar kurmak için anlaşır. Aynı sene 50 mil uzakta bulunan bir noktaya radyo sinyali iletmeyi başarır ve 1897’de patent başvurusu yapar. Kablosuz iletişim sağlaması açısından büyük önem taşısa da bir sene önce Guglielmo Marconi radyonun patentini aldığı için Tesla yine hayal kırıklığına uğrar ve Marconi’nin kendi fikirlerini çaldığını iddia eder. Tesla, sonraki yıl, verici istasyonlarının bireysel alıcılar aracılığıyla haber toplayıp yayınlayacağını öngördüğü “Dünya Telgraf Sistemi” önerisi ile gelmiştir ancak Tesla’nın bu radyo fikri uygulanabilir görülmez ve laboratuvarını destekleyen J. P. Morgan finans desteğini çeker. Tesla’nın son yılları yoksulluk içinde geçer ve 7 Ocak 1943’te hayata veda eder. Ölümünden 6 ay sonra Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi telsizin patentini Tesla ile birlikte John Stone ve Oliver Lodge’e geri verir. İletişim ve elektrik alanında önemli ilerlemeler kaydeden, projelerini hayata geçirmek için canla başla çalışan, azimli ve başarılı bir mucit olarak hatırlanır.

7#

Para yönetimi konusunda mucitliği kadar başarılı olamayan Tesla, hayatının son yıllarını borçlarından kaçmak için sürekli otel değiştirerek geçirmek zorunda kalır. 86 yaşındayken New Yorker Oteli’nin bir odasında kalp yetmezliği nedeniyle hayata veda eden Tesla’nın beslenme alışkanlıkları da o dönem için sıra dışı sayılır. Vejetaryen olan Tesla, yaşamı boyunca nazik bir insan olarak anılsa da çok çabuk öfkelenmesi de başka bir özelliğidir. Ölmeden önce “Teleforce” silahı adını verdiği bir çalışma yürütmekte olan Tesla’nın ölümünden iki gün sonra Federal Araştırma Bürosu, Yabancı Mülkiyet Sorumlusu’na Tesla’nın eşyalarına el koymasını emreder ve bütün çalışmalarına ABD hükümeti tarafından el konulur. Floresan, radar, MRI, Nikola Tesla’nın teorilerinden yola çıkılarak hayat bulmuş projelerdir. 1952’de yeğeninin ısrarı üzerine Tesla’nın sahip olduğu tüm mülkü, N.T. olarak işaretlenen 80 sandıkla Belgrad’a gönderilir. 1957’de külleri de gönderilen Tesla’nın külleri, kişisel eşyalarının da bulunduğu Nikola Tesla Müzesi’nde mermer bir kaide üzerinde sergilenmektedir.

 5,600 okunma

Derya Ülkar